دهه هفتادي

پژوهش، پردازش اطلاعات برخوردار از انتظام و متعلق به گستره خاصی از علوم و دارای هویت جمعی است که به نوآوری می انجامد و دارای ارکانی است که عبارتند از:

 اول: اطلاعات (بهره گیری از اطلاعات شایسته)

الف- برخورداری از اطلاعات تحلیل شده
ب-برخورداری از اطلاعات مرتبط
پ-برخورداری از اطلاعات کافی و کامل
ت-برخورداری از اطلاعات صادق
ث-برخورداری از اطلاعات دقیق
ج-برخورداری از اطلاعات واضح و تمایز
چ-برخورداری از اطلاعات نو
ح-برخورداری از اطلاعات مستند
خ-عدم اطلاعات، خود نوعی اطلاعات است؛ زیرا پژوهشگر را ه خلاء و کاستی ها رهنمون می گرداند.

دوم: پردازش، مسیر عبور از اطلاعات به یافته های جدید است. پردازش نوعی تحلیل روشمند است.

 سوم: دارای انتظام، پژوهش باید دارای انضباط، چارچوب، ضابطه و قواعد معین باشد

چهارم: تعلق به گستره خاص، پژوهش به گستره ای معین از علوم تعلق دارد و چیزی جز حل روشمند یک مسئله نیست که آن مسئله هم به یکی از حوزه های معرفتی تعلق دارد. در این میان، تعیین دقیق گستره پژوهش نقش به سزایی دارد.

صفحات: 1· 2

لغزش ها در تحقیق

اشتباه های احتمالی عبارتند از:

1-   جمع آوری اطلاعات بدون داشتن طرح و قصدی مشخص و به این امید که عاقبت از این اطلاعات، موضوع مفید و جالب به دست خواهد آمد یا از آن به مطلبی تحقیقی خواهید رسید

2-   داشتن هدف تحقیقی کلی و مهم که محقق را به تعبیر و تفسیر ذهنی و کلی از نتایج تحقیق ناگزیر می کند. این امر موجب بی اعتباری یافته ها می شود

3-    به عهده گرفتن طرح پژوهشی بدون اینکه فرد مطالعه ای از نوشته ها و پژوهش های موجود در زمینه تحقیق داشته باشد

4-   عدم تشخیص محدودیت های تحقیق و چگونگی تاثیر آنها بر نتایج تحقیق

در این قسمت پس از بیان لغزش های موجود در تحقیق به ویژگی های یک پژوهشگر موفق می پردازیم:

ویژگی های پژوهشگر موفق

برخی از این ویژگی ها، ذاتی و بعضی آموختنی و اکتسابی است. بخش آموختنی و اکتسابی تنها بر اثر تجربه پژوهشگری به بار می نشیند:

1-   عزمی راسخ برای اینکه در چارچوب زمان تعیین شده در طرح عمل کند و فعالیت جدی داشته باشد

2-   پژوهش هایی را انجام دهد که نه تنها جذاب، بلکه سودمند باشد

3-   برخورداری از بی طرفی بینش حقوقی نسبت به شواهد و مدارک و ذهنی باز برای تفسیر های متفاوت، که از شواهد و مدارک به دست می آید و تخیلی قوی را پدید می آورد

4-   تا حدی با دانش محاسبه و آمار آشنا باشد

5-   پژوهش را وسیله ای برای رسیدن به هدف بداند و در طول تحقیق، مدیریت لازم را برای نیل به هدفی روشن و تهیه گزارشی جامع داشته باشد

6-    از نظر کارشناسی متخصصان استفاده کند و از تحریف واقعیت ها بپرهیزد

7-   اطلاعاتی را که واقعا مورد نیاز است، گردآوری و از دیگر پژوهش ها، استفاده کند

8-   پژوهش را تا جایی که ممکن است، ساده و توجه خود را به نکات اصلی و مهم معطوف سازد، تا از نقشه راه پژوهش منحرف نشود و پس از دریافت نتایج عرضه کننده ی اطلاعات باشد، نه نگهدارنده ی آن.

9-   سبک نگارش را رعایت کند.

منبع: سید حسین اسحاقی، رموز پژوهشگری، بهار 92، قم، هاجر.

امروزه برجسته ترین شاخص بالندگی و توسعه یافتگی یک کشور را در توانایی های فن آوری و پژوهش های علمی و کاربردی آن جستجو می کنند و جایگاه تحقیق در امر توسعه، به خصوص توسعه پایدار، بر کسی پوشیده نیست. پژوهش به لحاظ قابلیت ها و کارکردهایش، به انسان امکان افزایش دانش و اطلاعات، بهبود وضع زندگی اجتماعی و اقتصادی را می دهد و به طور کلی، موجب پیشرفت جامعه می شود.

انواع کارکرد های پژوهش

1-   پژوهش، دانش نو می آفریند

2-   امکان کشف کاربرد تازه دانش ممکن را فراهم می کند

3-   به تکامل معنوی و حرفه ای پژوهشگر کمک می کند و این فرایندی مستمر و مداوم است

4-   پژوهش می تواند منبع درامد مادی باشد

5-   پژوهش به آموزش بهتر می انجامد و دانش نو و توسعه برنامه های آموزشی، مکمل یکدیگرند

6-    موجب حل مسائل و تضاد های جامعه می شود

7-   به بشر این توانایی را می بخشد که بهتر با دنیای خود رابطه برقرار کند و به هدف هایش برسد

8-   موجب پیشرفت جامعه می شود(اکریشان، 1374، ص 16.)

منبع:

سید حسین اسحاقی، رموز پژوهشگری، بهار 92، قم، هاجر، ص 19.

در اهمیت پژوهش همین مقدار کافی است که هر جامعه ای پیشرفت خود را در رشته های مختلف علوم، مرهون پژوهش است بلکه اساسا علوم، پیدایش و توسعه خویش را مدیون پژوهش هستند. به گونه ای که پژوهش ها و تحقیقات دانشمندان در زمینه های مختلف باعث توسعه ی علوم و ایجاد رشته های مختلف می گردد. پژوهش و تحقیق دارای فواید متعددی است که دو فایده ی مهم آن عبارت است از:

1-پیدایش و گسترش علم و دانش در رشته های مختلف

2-رشد قوه ابتکار و خلاقیت در افراد مستعد

منبع: حسین مهدی زاده، راهنمای پژوهش نامه نویسی، قم، هاجر، ص31.

انتشارات سروش جلد اول از مجموعه کتاب های " بازخوانی فرهنگ و اندیشه مدرن " زیر مجموعه " اندیشه ها و جریان های فکری" با عنوان " درباره عصر روشنگری و جهان بینی آن" تالیف شهریار زرشناس را منتشر کرد.

به لحاظ انواع روابطی که انسان ها با یکدیگر دارند سرنوشت آنان کاملا به هم گره خورده است از این رو هیچ ملتی نمی تواند بدون شناخت پیشینه فکری و اجتماعی سایر ملل، هویت خود را بازشناسد و راه درست زندگی اجتماعی را بیابد. بر همین اساس است که در قرون اخیر دنیای غرب توانسته است با ابزار فلسفه های الحادی و علوم سکولار و به پشتوانه اقتصاد، قدرت رسانه ای، و نظامی گری لجام گسیخته، اغلب ساحت های فکری، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جهان را به تصرف خود درآورد.

اما از آغاز مواجهه دنیای شرق و جهان اسلام با مظاهر جدید تمدن، به موازات حرکت ملت ها برای رهایی از قید استعمار، اصحاب اندیشه و تدین رویکردهای متفاوتی برای سامان دادن تعامل با غرب مطرح کرده اند.

در کشور ما نیز طی نیم قرن اخیر جریان فکری شکل گرفته است که جمع هم ورزان آن یکی از شناخته شده ترین مجموعه ها در زمینه مقابله با اندیشه های بنیادین غربی اند و به سهم خود کمک شایانی به بازشناسی این فرهنگ استعماری و چگونگی تعامل با آن کرده اند.

کتاب حاضر، از دیدگاه تحلیلی جریان فکری مزبور، به چگونگی ظهور عصر معروف به " روشنگری" در غرب و جهان بینی حاکم در آن عصر و مختصات آراء روشنفکران مشهورتر آن عصر می پردازد.

کتاب " درباره عصر روشنگری و جهان بینی آن" در سه فصل تدوین شده است. فصل اول کتاب عصر روشنگری و غرب مدرن را مورد تحلیل و بازشناسی قرار می دهد و در آن ذات و ذاتیات غرب مدرن که شامل اومانیسم و مدرنیته است را به چالش کشانده و همچنین غرب را در دوران ها یا اکوار تطور تاریخی عالم غرب مدرن مورد ارزیابی قرار می دهد و روشنگری های مفیدی را در این زمینه برای مخاطب خود رمزگشایی می کند.

فصل دوم کتاب با عنوان مختصات عصر روشنگری و جهان بینی به بیان ویژگی های عصر روشنگری می پردازد و با برشمردن صفات و ویژگی های این عصر وجوه ان را هر چه بیشتر مورد بررسی قرار میدهد و فصل سوم کتاب هم درباره برخی روشنفکران عصر روشنگری توضیح می دهد. در این فصل نویسنده به اجمال کانون های روشنگری انگلستان و اسکاتلند، آمریکا، فرانسه و آلمان را نام برده و ویژگی های هر یک از کانون ها را برمی شمارد.

کتاب حاضر که از مجموعه کتاب های " بازخوانی فرهنگ و اندیشه مدرن " است در زیر مجموعه " اندیشه ها و جریان های فکری" به رشته تحریر در آمده است و انتشارات سروش در روزهای آینده دو زیر مجموعه دیگر آن به نام های " اندیشمندان" و " داستان نویسان" را منتشر و روانه بازار نشر می کند.