دهه هفتادي

کتاب «عشق الهی» با عنوان فرعی «طریق الی الله در متون اسلامی» اثر ویلیام چیتیک به همت انشا الله رحمتی و حسین کیانی ترجمه و توسط نشر سوفیا منتشر شد.

ویلیام چیتیک از محققان سرشناس در حوزه عرفان و فلسفه اسلامی است. کتاب عشق الهی از جدیدترین آثار چیتیک است که در یک یا دو سال گذشته هم به‌عنوان کتاب جهانی سال جمهوری اسلامی برگزیده شد. شیوه کار چیتیک تلفیقی است از ترجمه و تألیف. معمولاً او در کارهای مختلفش سعی می‌کند گزیده‌هایی را از متون معتبر حکمت و عرفان اسلامی فراهم کند و توضیحاتی را برای آنها بیاورد و به دسته‌بندی آنها بپردازد. همچنین تلاش او در آثارش، نزدیک‌کردن این متون به جهان فکری امروز است.

این کتاب یکی از بهترین آثار چیتیک است و از همان سالی که نوشته شد، مورد توجه قرار گرفت. او در این کتاب می‌کوشد اسلام را دین محبت معرفی کند و به‌ویژه بدفهمی غربیان را درباره اسلام به این معنا که میان اسلام و محبت نسبتی نمی‌بینند و آن را فقط دین قانون و شریعت می‌شمارند، اصلاح کند.

این کتاب را می‌توان گلچینی از متون نثر عرفان اسلامی در سده‌های پنجم و ششم دانست، ازجمله متون فیلسوفان و عارفانی مانند ابن‌سینا، اخوان‌الصفا، محمد غزالی، احمد غزالی و خواجه‌عبدالله انصاری، احمد سمعانی و دیگران را بررسی کرده است. در حقیقت او نشان می‌دهد که دیدگاه این نویسندگان ریشه در یک بینش دینی دارد که طبق آن عشق دارای نقش بی‌بدیلی در به هم آوردن شکاف میان انسان و خداست. در متون مورد بحث طیف وسیعی از تعالیم فلسفی و کلامی آمده است ولی آن تعالیم به شیوه خشک و انتزاعی بیان نشده‌اند. بیان آنها همراه است با تخیل تمثیلی و اسطوره‌ای و لطافت در کلام به‌گونه‌ای که می‌تواند جاذبه خاصی برای جان مشتاقان داشته باشد.

مطالبی که در این متون آمده است ذیل سه عنوان اصلی که سه بخش کتاب هم هستند؛ «بخش اول: مبدأ عشق»، «بخش دوم: حیات عشق» و «بخش سوم: غایت عشق» دسته‌بندی شده است. وی متونی را که با این موضوع نوشته شده‌اند، انتخاب کرده و ذیل این سه عنوان اصلی قرار داده و هر عنوان را به چند فصل تقسیم‌بندی کرده است.

کتاب «عشق الهی» زمستان ۱۳۹۵ به همت نشر سوفیا در ۷۲۰ صفحه و به قیمت ۴۹۵۰۰تومان چاپ و روانه بازار نشر شد.

منبع:

کتاب «بصیرت سیاسی» به همت گروه سنت‌های حوزوی و آداب طلبگی مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد.

کتاب «بصیرت سیاسی» با هدف شناساندن چیستی بصیرت و راه‌های دستیابی به آن به زیور طبع آراسته گردیده است.

انسان بصیر می‌تواند اهداف، نقشه‌ها، شیوه‌ها و اقدامات دشمن را شناسایی کند و با شناخت صحیح، واقعی، جامع و روزآمدِ دشمن و فعالیت‌هایش، بهترین راهکار را جهت مقابله با ترفندهای دشمن تدبیر نماید. جامعه فاقد بصیرت سیاسی، از شناخت صحیح جایگاه خویش و سازوکار دستیابی به اهدافش ناتوان خواهد بود. لذا جامعه بی بصیرت در کوران بحران‌ها در ورطه فروپاشی قرار می‌گیرد و هزینه‌های گزافی برای بی‌بصیرتی خویش می‌پردازد.

عناوین مجموعه مهارت‌های طلبگی در یک طبقه‌بندی به مسایل فردی، خانوادگی و اجتماعی تقسیم شده است و در طبقه‌بندی ثانوی، ذیل موضوعات فردی، به مباحث علمی، اخلاقی و تبلیغی پرداخته می‌شود. «بصیرت سیاسی» دفتری از فصل اجتماعی این مجموعه است.

این کتاب شامل پنج فصل به شرح زیر است.

فصل اول: مفاهیم

فصل دوم: چرا باید آگاهی و بصیرت سیاسی کسب کنیم؟

فصل سوم: راهکارهای کسب بصیرت سیاسی و بصیرت افزایی

فصل چهارم: موانع تحقق بصیرت سیاسی

فصل پنجم: آثار و نتایج بصیرت

1-روش
این کلمه برگرفته از ماده ی رفتن، اسم مصدر(بن مضارع«رو»+ شین صامت) به معنای شیوه(از ریشه ی شیویدن= حرکت برای انتخاب بهتر؛ بن مضارع «شیو» +های ناخوانده یا بیان حرکت) یا اسم ذات است و مفهوم «راه» را می رساند.[1]
در تعریف اصطلاحی روش می توان گفت: حرکتی برنامه دار و تلاشی سازمان یافته.[2]
برنامه داری در گرو عناصر ششگانه ی زیر است؛ اهداف، مبانی، منابع، مراحل، ابزار و قواعد اجرایی.
2-تحقیق
این واژه در لغت از ریشه ی«ح ق ق» به معنای ثبوت و پایستگی و پایداری است، پس با توجه به بار معنایی ساختار باب تفعیل(متعدی و گذرا سازی مفهوم ماده)، به یافتن یا ساختن حقیقت، تحقیق می گویند.[3] محقق نیز کسی است که در پی دستیابی به حقیقت و واقعیت یا ارائه آن باشد.
گفتنی است که واژه «پژوهش» در گفتمان پارسی، مفهوم «جستجو» را می رساند و برابر کامل واژه «تحقیق» در زبان تازی نیست؛ هر چند در گذر زمان بر اثر کثرت کاربست، برابر آن شمرده می شود.
در شناسه ی اصطلاحی آن می توان گفت: فرایند برنامه دار داده گزینی و داده پردازی و برایند آن.
3-روش تحقیق
این ترکیب اضافی، تعریف ویژه ای دارد که بیانگر عناصر نقش آفرین در آن است. هر گونه کوشش علمی که از نظم و برنامه ی خاصی برخودار باشد، تحقیق روش مند نام دارد؛ یعنی بر «منابع و مبانی معینی» استوار باشد و از «قواعد و ابزار ویژه ای» مدد جوید و «مراحل» مشخصی را سپری کند و رسیدن به هدفی روشن را دنبال کند.
4-نظریه یا تئوری
مجموعه ای از مفاهیم و گزاره های مترابطی است که با روشن ساختن روابط عناصر اصلی(موضوع و محمول= متغیر ها) در تبیین و تحلیل پدیده ها، دیدگاه شفاف و به سامان را نشان می دهد.
سه عنصر مهم در آن نقش آفرین است: تنظیم داده ها و یافته ها، تبیین پیوند پدیده ها و تحلیل و استنتاج.
5-فرضیه
الگوی ذهنی و بیانی حدسی و حکمی کوقت درباره ی روابط متغیر های تحقیق را فرضیه می گویند که همواره به شکل گزاره های کوتاه خبری می آید. به دیگر سخن، فرضیه همان گزاره ی ثابت نشده ای است که پژوهشگر برای اثبات آن، حرکت علمی برنامه داری را آغاز می کند؛ یعنی پاسخ های اجمالی و احتمالی برای پرسش های فرعی تحقیق است که در متن نوشته، اجمال و احتمال، جای خود را به تفصیل و استدلال می دهند.
6-پیش فرض
به گزاره های ثابت شده در هر دانش گفته می شود که هر محققی در تدوین پژوهش نامه اش بدان ها استناد می کند، بی آن که در پی اثبات آن ها باشد. به دیگر سخن، پیش فرض ها همان «اصول موضوعه» است که دانش پژوه پیشاپیش باید تکلیفش را با آن ها روشن سازد، سپس به کاوش بپردازد؛ یعنی پاسخ پرسش های فرعی تر و مباحث مقدماتی و مبادی تصوری و تصدیقی که در روشن شدن صورت مسئله، امدادگر دانش پژوهند.
7-واژگان کلیدی تحقیق
به عناصر درونی مسئله ی پژوهش و شناسه های پدیده های حقیقی یا اعتباری، واژگان کلیدی می گویند که پژوهشگر بوسیله ی آن ها، دروازه تحقیق را به روی خویش می گشاید. کلیدواژه ها با جهت گیری های گوناگون، قابلیت دگرگونی دارند؛ یعنی اعداد یا اوصاف مثبت و منفی به آن ها نسبت داده می شود و از دیده ی ماهیت سه نوعند: «کمی و کیفی و دوگانه». گاه واژه ی کلیدی منفی که اندازه بردار نیست، دو جنبه ی ارزشی دارد؛ مانند جنسیت(مذکر و مونث) گاه بیشتر؛ مانند دین(اعتقادی و اخلاقی و رفتاری).
در شفاف سازی واژگان کلیدی از سه راهکار می توان مدد جست؛
الف- شرح اللفظ؛ بررسی واژه ای و مفهومی به کمک دیگر مفاهیم و شاخص ها. در این بخش، محقق فقط به جنبه ی مطلوب خود می نگرد، نه همه ی ابعاد موضوع.
ب-شرح الحقیقه؛ بیان ماهوی(جنس و فصل) پس از آگاهی از وجود چیزی در بیرون.
ج-شرح الوصف؛ تعریف عملی با روشن ساختن چگونگی و قلمرو کاربرد آن؛ برای نمونه در تعریف قلم دوگونه می توان سخن گفت: چوبی استوانه ای و سر تراشیده؛ چوبی که با آن می نویسند.[4]

منابع:
1-لغت نامه دهخدا.
2-علی اصغر کاظمی، روش و بینش در سیاست، ج1، ص28؛ باقر ساروخانی، روش های تحقیق در علوم اجتماعی، ج2، ص24.
3-العین و معجم مقاییس اللغة و صحاح اللغة و لسان العرب؛ ماده ی ح ق ق.
4-مجید حیدری فر، درسنامه پژوهش، 1394، قم، هاجر.

برای اینکه بتوان تحقیق خوبی را ارائه داد باید از گام های زیر پیروی کرد تا پژوهشگر در حین تحقیق دچار مشکل نشود:

1- مسئله گزینی و شناسایی ماهیت و ابعاد آن
2- پیشینه شناسی و دسته بندی منابع
3- تبارشناسی و هدف گذاری
4- ارائه پرسش ها و فرضیه های تحقیق
5- شناسایی و گزینش روش پژوهش

منبع: مجید حیدری فر، درسنامه پژوهش، 1394، قم، نشر هاجر.

سفره ی غذا مانند بندگان می‌نشست، اگر دو لباس مرغوب و غیر مرغوب تهیه می‌کرد مرغوبش را به غلام خویش می‌داد، با دست مبارک خویش هزار برده را تربیت کرد و در راه خدا آزاد نمود.

هیچ کس را توانایی انجام کارها و عبادات حضرت نبود، شب و روز هزار رکعت نماز بجا می‌آورد و البته شبیه‌ترین اشخاص به ایشان علی بن الحسین ـ علیه السّلام ـ بود.[۱]

هر وقت ثروتی به دست حضرت می‌رسید فقرا و مستضعفین را جمع می‌کرد و پول‌ها را از دست راست به دست چپ می‌ریخت و می‌فرمود: ای پول‌های زرد و سفید مرا گول نزنید و بروید و غیر مرا گول بزنید و در همان مجلس همه را به هر صاحب حقی عطا می‌فرمود و سپس دو رکعت نماز شکر بجا می‌آورد.[۲]

هر روز صبح که می‌شد وارد بازار مسلمین می‌شد در حالی که تازیانه‌اش بر دوش بود، اول بازار می‌ایستاد و می‌فرمود: ای اهل بازار و تجّار ابتدا از خدا طلب خیر کنید و با آسان‌گیری بر مردم، خیر و برکت را به کسب خود وارد کنید، ‌شغل را به زینت حلم مزیّن نمایید، حتماً از دروغ و قسم پرهیز کنید، از ظلم و بی‌انصافی اجتناب نمایید و به داد محرومین برسید و به هیچ وجه به ربا و معاملات ربوی نزدیک نشوید.[۳]

برای کارگزاران مملکتی می‌نوشت که قلم‌ها را کوتاه بگیرید، خطها را نزدیک هم قرار دهید، حرف و سخن‌های اضافی را حذف کنید، جداً مواظب باشید که در استفاده از بیت المال مسلمین زیاده روی نکنید.[۴]

پس از هجرت رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ به مدینه تا هنگام مرگ در شهر مکه نخوابید و هر وقت نماز عصر را می‌خواند از شهر خارج می‌شد و استراحت می‌کرد، سئوال می‌کردند که یا علی چرا چنین می‌کنی؟ می‌فرمود: در زمینی که پیامبر خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ از آن هجرت کرده کراهت دارم استراحت کنم.[۵]

۱] . أمالی صدوق، ص۱۶۹٫

[۲] . أمالی صدوق، ص۱۶۹٫

[۳] . بحار، ج۴۱، ص۱۰۴٫

[۴] . بحار، ج۴۱، ص۱۰۴٫

[۵] . علل الشرایع، ص۱۵۵٫